“Ninguén”, historias de desacougos urbanos

Ninguén

Fran Alonso

Edicións Xerais, Vigo, 2011, 199 páxinas.

 

Mergullarse nas entrañas das sociedades urbanas. Eis a grande inquedanza das propostas narrativas de Fran Alonso, como el mesmo manifesta no Epílogo deste volume. Pola miña parte concordo co escritor no feito de que esta súa ultima incursión narrativa sutúrase de forma moito máis nidia coa súa novela curta Silencio e tamén co seu poemario Persinas, pedramol e outros nervios. Porque Fran Alonso, tanto en prosa como en verso, é un cronista fiel e asemade conmocionado das fendas da posmodernidade e tamén das grandes ou nimias epopeas que aínda fican no noso mundo, como as daquela muller  do poema “Dormirá, meu fillo, tirado en calquera parte”. Unha boa prospección nos miolos das sociedades urbanas aquel poemario do ano 1996 e superlativa se a trasladamos ao presente dos nosos días. Calidoscopio da realidade, así é a poética e o universo de Fran Alonso con independencia  do xénero no que se exprese.

Nesta mesma canle alíñase, en efecto, Ninguén, dirixindo a voz narrativa a súa ollada aos veciños, á comunidade de veciños, axeitada metáfora da convivencia nas sociedades urbanas contemporáneas. Cómpre pois ler a presente escolma inseríndoa no seu berce natural: o macrotexto que é a literatura de Fran Alonso, que procura case que sempre un único obxectivo: as sociedades urbanas contemporáneas, a expresión do abafo infinito e polimorfo das súas tolemias, das súas paranoias, das que forman parte ou ás que alimenta esa manchea de bulos, de “hoax” que nos chegan a través das novas tecnoloxías da comunicación.

Da colectánea de Fran Alonso forman parte dez relatos articulados mediante una sucesión de “hoax”, de lendas urbanas difundidas por Internet. Bota a andar Ninguén co relato “Veciños” que completaba a segunda edición de Silencio (2001), unha gravación literaria do ruído abouxante nunha comunidade de veciños que se proxecta nun fondo aínda más estrondoso e que remata nunha peculiar e paradoxal relación amorosa. “Home Vello e Muller Vella” relata o intento de relación unidireccional entre un home e unha muller que vive no edificio de en fronte, cun final de conto de fadas. En “Estilo de vida”, logo do retrato paródico pero real dunha comunidade veciñal e de que o ruído se converta en categoría absoluta e cada vez máis insoportable, a protagonista aposta por outros estilos de vida en lugares que arrastraban unha carga de soidade, mais non de ausencia de ruído (“o ruído formaba parte irremediable da vida contemporánea”, páxina 52) e de problemas coa veciñanza. Sen mudar o escenario, en “Comunidade literaria” ficcionaliza Fran Alonso, con moitas pingas de ironía, as relacións non sempre beatíficas entre o escritor e o crítico, coa mediación superadora do conflito por parte da figura da lectora. “Vacacións” é un relato paradigmático verbo da escravitude das novas tecnoloxías, capaces de crear situacións abraiantes, desconcertos dos que somos incapaces de saír. O relato que rotula o volume, “Ninguén” é herdeiro ou prolongación directa da noveliña Silencio, e unha cala, enmarcada por unha atmosfera kafkiana, no absurdo da vida urbana na que ata podemos vivir nun edificio no que os veciños se evaporan e só se escoita o silencio e o baleiro de ninguén. De novo unha radiografía descarnada dos habitantes do edificio do Benestar Social, no relato homónimo que reflicte con habelencia as miserias e os dramas sociais do chamado estado de benestar. “Pola boca morre o peixe” é un relato sobre a soidade urbana que pode levar ás toleiras como as de atopar a amizade que ninguén lle brinda ao protagonista, no silencio abisal dos peixes. Tamén é a soidade o que empurra á protagonista de “Esperando” a aceptar unha cita a cegas con alguén ao que coñeceu a través da Rede que soporta todas as mentiras. O último relato, “Lista de correos” é unha reflexión sobre o nivel de mediación que nos impoñen as novas tecnoloxías, ese “océano infinito” que é Internet, tomando como punto de partida a natureza dos “hoax” e a súa capacidade para mentir, transgredir e mesmo para ficcionalizar, pero sen descubrir, a diferenza da literatura, que a súa vocación é o embuste.

Fran Alonso

Prosas, pois, que pretenden non só entreter, senón que reflexionemos sobre as relacións sociais nun mundo cada vez máis individualista, ateigado xa que logo de seres solitarios, engaiolados en contextos urbanos, que de forma discreta ou indiscreta ollan os seus veciños. Cavilación así mesmo sobre as novas tecnoloxías e sobre a súa capacidade de mudar as nosas formas de comunicación e tamén as nosas vidas.

Relatos  nos que, botando man dun galego coloquial, directo e preciso e sen complexos á hora de expresar as realidades urbanas e o mundo das novas tecnoloxías, e co alicerce dunha intelixente intertextualidade nalgúns casos, Fran Alonso reflicte as coordenadas do mundo actual, a soidade,  a incomunicación, “o esparto do silencio” ou os “estraños sons de mudez e ausencia” para dicilo coas palabras poéticas do poemario co que este libro mantén un elo especial. A acuidade e a radicalidade coa que o escritor presenta estas coordenadas e, en xeral, a mestría narrativa do autor son boas razóns para desexar unha presenza máis asidua de Fran Alonso no noso espazo literario.