Cabalos do demo e outros invertebrados
Isidro Novo
Editorial Trifolium, A Coruña 2010, 96 páxinas.
A autoría desta escolma de relatos, Cabalos do demo e outros invertebrados, faime lembrar a aquel Isy New que en 1997 nos agasallou cunha chispeante e paródica novela dun esperpéntico Far West ( Por unha presa de machacantes ), pero sobre todo ao autor daquela colección de relatos, Carne de can, nos que a creatividade e forza fabuladora demostraban que aínda non está todo inventado e que hai creadores capaces de brindarnos cada día novas luzadas de engaiolantes mentiras. Isidro Novo, cal meigo que xamais descansa, seguiu alimentándose dos grandes mananciais dos ríos da fabulación, engaiolándonos con novas coleccións de historias, relatos curtos, nos que a súa natureza ficcional se sutura coa brevidade e a condensación. Tamén con relatos de formato longo, as súas novelas Súa de si, Rosa lenta e Un escuro rumor tralo silencio.
Agora volve enmeigarnos con cinco relatos que lle dan forma e contido a este fermoso libro, Cabalos do demo e outros invertebrados que inaugura a colección “Litterae” da Editorial Trifolium, xunto coa tradución ao galego da obra de Elena Poniatowska, Benquerido Diego, abrázate Quiela.
De temáticas moi diversas son estes cinco relatos que compoñen o libro, unidos, porén, pola gran forza fabuladora que neles se agocha, un aquel de retranca, marca da casa do escritor lugués e, agás o último, polo intento de captar con ollada realista esa suposta transrealidade, esa dimensión máxica, característica do noso ser como pobo, que xorde nese rodopío de incontables lendas populares nas que as premonicións, aparicións, alucinacións e outros fenómenos derivados da superstición, fan acto de presenza.
Pecha o libro, como digo, un conto realista, “Vostede siga ben señor fiscal”. Un particular e lúcido axuste de contas coa xustiza, mediante o retrato, condensado nunhas poucas liñas, da figura dun fiscal amante da rectitude absoluta, friamente altivo, condicións que non perde nin sequera cando o fino estilete da vinganza popular fende as súas costas. “O lobo daquela Caparuchiña” é, como anuncia o seu rótulo, un conto de lobos; a reintepretación que fai Isidro Novo do clásico de Perrault: o reencontro da nena co can cimarrón, abandonado polos seus pais e que lidera agora a manda de lobos. Noutro dos relatos, “Unha asombrosa sombra” atópase o lector cun peregrino holandés que fai o Camiño e que de socato se dá conta de que nas súas camiñadas o acompaña unha sombra, proxectada polo seu propio corpo, pero que debuxa a imaxe dun peregrino doutrora.
Isidro Novo
A presenza da figura do demo e do preternatural ou de feitos que obedecen a leis alleas ao mundo coñecido, están presentes nas outras dúas historias. Relatos fantásticos que tentan captar esa dimensión máxica da nosa terra e que soen dar lugar á literatura de medo. Nun deles, “O voyeur e a dama intanxíbel”, aparece o demo, un demo sen demasiada graduación, que se fai amante da muller de rostro xélido e emprega todos os seus poderes para manter o seu amor e fidelidade, sen conseguilo. Finalmente “Cabalos do demo”, que inaugura a escolma, é sen dúbida o de maior contido narrativo. Seméllame un conto erguido tralo ronsel dun dos narradores que Isidro Novo recoñece como mestre, Ánxel Fole. Un conto de carácter culto, pero baseado no amplo manancial do imaxinario popular galego e destinado a suscitar o estarrecemento e o arrepío dos oíntes: “Historias inverosímiles, case todas incríbeis e algunha ata imposíbel de catar polo maxín”. Malollados, lobicans, enormes pinchorras, bichos noxentos, bruxas e os seus exércitos, os cabalos do demo, para lle render culto á luxuria. Isidro Novo, emprega neste conto, como Fole, a técnica da oralidade narrativa co obxectivo de darlle credibilidade ao que é froito dun maxín alucinado. O procedemento do conto contado: a narración fluída sen outras complicacións que as naturais dun discurso oral contado e escoitado en noites de taberna e con abondas interpelacións omniscientes aos oíntes: “Díxenvolo e repítovolo como o vin, outra cousa é que queirades crelo ou tomarme por tolo, que a min tanto me ten” ( páxina 13 ), “ Tal como volo digo, así foi” ( páxina 14 ). En resumo, unha historia propia do que Silvia Gaspar denominou “ Terror en galego” capaz de seducirnos e trabar de xeito forte sobre a nosa materia emocional. Tal como no seu día fixo “Carne de can”
NOVENOITES 